شما گرم مزاج هستید یا سرد مزاج

افکارنیوز: يكي از اساسي ترين زمينه ها در طب سنتي و طب ايراني، مبحث مزاج و مزاج شناسي مي باشد. مبناي طب ايراني (در كتب لاتين از طب ايراني با عنوان طب يوناني نام برده شده است) بر مزاج مي باشد اما در طب هاي ديگر كشورها نيز بحث مزاج در مراحل درماني شان كاربرد دارد (مزاج هاي چهارگانه در طب ايراني، مزاج هاي سه گانه در طب هندي و مزاج هاي پنج گانه در طب چيني). در طب سنتي برخلاف طب نوين كه بدن انسان را متشكل از ۱۰۵ تا ۱۰۶ عنصر مي داند، بدن انسان و كل كائنات را از چهار ماده اصلي شامل، آب (سرد و تر)، باد (گرم و تر)،‌‌ آتش (گرم و خشك) و خاك (سرد و خشك) تشكيل يافته مي داند كه اگر رابطه و تنظيم اين عناصر به هم بخورد، سبب ايجاد بيماري هاي مختلف در افراد خواهد شد. در حال حاضر ديدگاه اشتباه در مورد مزاج، در بين عوام اين است كه مزاج ويژه غذا و ارتباط غذا با انسان است كه اين ديدگاه كاملاً اشتباه است. ديدگاه حكما در مورد مزاج يك ديدگاه كلي و بسيار عميق بوده است. فصل ها، رنگ ها، داروهاي شيميايي (به طور مثال استامينوفن داراي ويژگي هاي مزاج سرد مي باشد و يا رانيتيدين داراي ويژگي هاي مزاج گرم مي باشد)، گياهان مختلف و هر آنچه كه با طبيعت انسان در ارتباط مي باشد داراي مزاج مي باشد و اين مزاج يك سيطره در تمام عالم هستي دارد. مزاج ها يا گرم هستند و يا سرد و از جنبه اي ديگر يا مرطوب مي باشند و يا خشك. اين دو جنبه مختلف با همديگر تركيب شده و مزاج هاي گرم و خشك (صفرا)، گرم و تر (دم)، سرد و خشك (سودا) و سرد و تر (بلغم) را معرفي مي كنند.

تعريف حكما از مزاج

در كتاب هاي حكما يك مثال واضح براي روشن شدن هر كدام از اخلاط آمده است. در اين مثال آمده است كه بدن انسان را همانند يك ديگ فرض كنيد كه ورودي اوليه (غذا) دارد كه بر روي آن فرآوري صورت مي گيرد و اين غذا تبديل به ماده ديگري مي گردد. در اين مثال مرحله قبل از پختن قسمتي از غذا است كه در اين ديگ پخته نشده است. اين مواد اوليه كه پخته نشده اند مصداق خلط بلغم (خلط سرد و تر) مي باشد. قسمتي از اين غذا مي باشد كه به خوبي پخته شده است و آماده هضم مي باشد كه اين قسمت مترادف خلط دم (خون و يا مزاج گرم و تر) مي باشد. رسوب باقي مانده در ديگ كه حالت سوخته دارد معادل سودا (سرد و خشك) است. قسمت روي ديگ كه بيانگر طعم تمام غذا مي باشد و حرارت بالايي دارد مترادف صفرا است كه گرم و خشك مي باشد. با اين مثال ساده حكما سعي بر آن داشتند كه فردي را كه هيچ گونه اطلاعاتي نسبت به مزاج ها نداشته است را تا حدودي نسبت به وضعيت مزاج ها آگاه كنند. لازم به ذكر است كه حكما از اين حالت ها با اصطلاح اخلاط اربعه نام برده اند.

غذا

در طب سنتي دسته بندي غذاها، دسته بندي همين اخلاط اربعه (خلط هاي چهارگانه) مي باشد. در ابتدا بحث دسته بندي غذاها ذكر اين نكته لازم است كه هر انساني با هر مزاجي كه دارد به تمام اخلاط نياز دارد. در مبحث غذاها ديدگاه رايج اشتباه ديگري كه در بين عوام است ديدگاه مقابله است. يعني اينكه افراد فكر مي كنند در صورتي كه مزاج غالب آنها گرم و تر است مي بايست براي مقابله با آن از مواد غذايي با مزاج سرد و خشك استفاده كنند. در اين باره ديدگاه حكما اين بوده است كه در حالت صحت و سلامت فرد بايد مماثلت كند يعني مواد غذايي هم مزاج با مزاج خويش به ميزان مناسب و متعادل ميل كند. در حقيقت در انتخاب يك غذا چندين مزاج را بايد در نظر بگيريم. مانند مزاج فرد، مزاج غذا، مزاج فصل، مزاج سن و... تمام اين مزاج ها با يكديگر جمع مي شوند و برآورد اينها تعيين كننده نوع غذايي خواهد بود كه خوردن آن براي ما مفيد خواهد بود.

فصل ها

همانگونه كه در ابتداي اين مقاله نيز ذكر شد فصول مختلف داراي مزاج هاي مختلف مي باشد. فصل بهار داراي مزاج گرم و تر است. فصل تابستان داراي مزاج گرم و خشك، فصل پاييز داراي مزاج سرد و خشك و فصل زمستان داراي مزاج سرد و تر مي باشد. لذا افرادي كه به طور مثال داراي مزاج سوداوي هستند در پاييز بيشتر دچار بيماري مي شود و يا در صورت بيماري با تشديد بيماري روبرو مي گردند. كه اين دسته افراد مي بايست با تدابير ويژه اي سعي بر متعادل نمودن مزاج بدن خود نموده تا از بروز بيماري و يا تشديد بيماري در اين فصل سال پيشگيري كنند.

اهميت آشنايي با مزاج فصل ها

همانگونه كه پيش از اين نيز ذكر شد يكي از مهمترين دلايل اهميت با مزاج فصل ها، مقابله با غالب شدن گرمي و سردي زياد با فصل هم مزاج با بدن فرد است. اگر شخصيت افراد را بر اساس مزاج ها تنظيم كرده و زندگي با فهم مزاج ها همراه باشد، نتايج بسيار خوبي را به همراه خواهد داشت. از دلايل ديگر اهميت مزاج فصل ها مي توان به حالات روحي و رواني افراد در فصول مختلف اشاره كرد. به طور مثال افراد گرم مزاج داراي خوشنت بيشتري نسبت به افراد سرد مزاج مي باشند همچنين نسبت به افراد سرد مزاج سريع تر عصباني مي شوند. ديده مي شود كه اين دسته افراد گرم مزاج زماني كه در يك فصل با مزاج گرم (بهار و تابستان) قرار دارند بسيار پرخاشگرتر مي گردد و يا با كوچكترين مسئله اي عصباني مي شوند و يا مثالي ديگر اينكه ما براي كاري نياز به فردي با جسارت و هوش و ذكاوت بالا داريم. جسارت، هوش و ذكاوت از ويژگي هاي افراد گرم مزاج مي باشد. ما بايد آگاه باشيم كه اين جسارت، هوش و ذكاوت در افراد گرم مزاج در فصول با مزاج گرم به حداكثر ميزان خود مي رسد و اين دسته افراد مي توانند قابل اعتماد ترين افراد، براي انجام كار ما مي باشند. از آنجايي كه در ابتداي فصل پاييز مي باشيم سعي بر آن داريم تا در ادامه به بررسي فصل پاييز از ديدگاه مزاج بپردازيم.

فصل خريف (پاييز) با مزاج سرد و خشك

در ابتداي امر اين نكته شايان ذكر است كه با اينكه در اكثر كتب طب سنتي و طب ايراني از فصل پاييز به عنوان فصل سرد و خشك نام برده شده است اما عرض جغرافيايي هر منطقه، ارتفاع منطقه، نوع خاك منطقه، ميزان بارندگي و رطوبت و... مي توانند مزاج يك فصل را در منطقه اي خاص تغيير دهند اما به طور نسبي و معمول مزاج اين فصل از سال سرد و خشك در نظر گرفته مي شود.

فصل سرما و مزاج گرم و تر

فصل پاييز مناسب ترين فصل سال براي افراد با مزاج گرم و تر بوده (مخالف مزاج سرد و خشك) و از طرف ديگر نامناسب ترين فصل سال براي افراد با مزاج سرد و خشك مي باشد كه مي تواند موجب بروز بيماري و تشديد علائم برخي بيماري ها، به ويژه بيماري هاي سرد و خشك گردد. پس با يك استدلال ساده مي توان نتيجه گرفت از آنجايي كه افراد زماني كه با كهولت سن مواجه مي گردند بدن آنها دچار سردي غالب مي شود لذتا اين فصل از سال چندان مناسب حال آنها نخواهد بود و كهنسالان در فصل پاييز به مراقبت و توجه بيشتري نياز دارند. حكما علت بروز و ظهور زياد بيماري را در فصل پاييز وجود مواد زائد باقي مانده در بدن از فصل تابستان، ضعف قوت، كاهش تحليل و دفع مواد زائد به علت سردي هوا و... دانسته اند. برخي بيماري هاي شايع در اين فصل عبارتند از خارش پوست، اگزما، شوره سر، ترك پوست، دردهاي مفاصل، برخي ورم ها، درد و بزرگي طحال، برخي از انواع تب ها، ادرار قطره اي، سخت ادراري، كم خوني، جنون، وسواس، افسردگي، ورم لوزه ها، دردهاي سياتيكي، انسدادهاي گوارشي، سكته، بيماري هاي ريوي و...

توصيه شده است براي نگاهداشت تندرستي در فصل پاييز مي بايست از برخي كارها پرهيز كرد كه از جمله مي توان به پرهيز از نوشيدن آب سرد، پرهيز از قرار دادن سر در معرض هواي مستقيم، عدم مواجهه با گرماي سر ظهر و سرماي بامداد و شبانگاه، استحمام با آب سرد، نزديكي جنسي زياد، مصرف مسهل هاي قوي، فصد و حجامت و هر كاري كه خون را كم كند، كم خوري و پرهيز بي دليل، تعريق بسيار و... را نام برد. همان گونه كه در بحث غذاها نيز ذكر شد، غذاها نيز داراي مزاج خاص خود مي باشند. بنابراين در فصل پاييز نيز مي بايست غذاهاي مناسب با اين فصل را مصرف كرد و از مصرف غذاهاي نامناسب پرهيز كرد. به طور مثال از خوردن غذاهايي مانند بادمجان، گوشت گاو و گوساله، كنسروها، سوسيس و كالباس، ترشي ها، ادويه هاي تند و تيز، سرخ كردني ها، چيپس و پفك و... كه موجبات خشكي بيشتر بدن را در اين فصل مهيا مي كنند مي بايست اجتناب كرد. در مقابل به مصرف خوراكي هايي با مزاج گرم و تر مانند خربزه شيرين، گوشت سفيد، هويج، زيتون، خرما، عسل، شيريني هاي طبيعي، شربت عسل، مغز خشكبارها، آش هاي ساده و... بسيار توصيه گرديده است.

دنياي سلامت/ شماره ۹۶/ مهر ماه ۹۲/ به قلم: مسعود رضواني/ صفحه ۴۶

موضوعات فرعي: مزاج

پنجشنبه 25 مهر1392|توسط: علی رضا شاقلیان | 6:40 | نظرها (0)

نمک پیش از غذا، درمان امراض معده

بازديد : 48

خوردن کمی نمک پیش از غذا از دستورات پیامبر گرامی اسلام است. اما دلیل این توصیه از دیدگاه طب سنتی:

نمک در طب سنتی دارای مزاجی گرم و خشک است که می تواند رطوبت و سرمای معده را از بین ببرد . از آنجا که مزاج سرد و تر مزاجی است که به همراه خود سستی و کم تحرکی را به دنبال دارد بنابراین هر چه معده به سمت سردی و رطوبت برود، تنبل تر شده و در هضم غذا و نیز ارسال احساس سیری کندتر عمل می کند. در نتیجه، بعد از خوردن غذا احساس سنگینی و گاهی نفخ شدید در فرد عارض می شود که این نتیجه هضم ناقص و کند غذا توسط معده به وجود می آید.

خوردن کمی نمک پیش از صرف غذا باعث می شود معده قبل از غذا گرم و فعال شده و نیز رطوبت و سنگینی آن از بین برود و آماده هضم کامل غذا شود که این امر از ترش کردن و احساس سوزش سر دل بعد از خوردن غذا جلوگیری کرده و فرد را در حفظ سلامت و بهداشت معده یاری می کند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: